เส้นเลือดขอดคืออะไร?
เส้นเลือดขอด (Varicose Veins) คือ ภาวะที่หลอดเลือดดำบริเวณขาโป่งพอง บิดงอ และเห็นเป็นเส้นนูนชัดเจนใต้ผิวหนัง
สาเหตุเกิดจาก “ลิ้นในหลอดเลือดดำเสื่อมสภาพ” ทำให้เลือดที่ไหลกลับหัวใจไม่สะดวก เลือดจึงคั่งอยู่ในหลอดเลือดขา
เมื่อเวลาผ่านไป แรงดันในหลอดเลือดจะเพิ่มขึ้นจนเกิดการโป่งพองและขยายตัวเป็นเส้นเลือดขอดในที่สุด
สาเหตุที่ทำให้เกิดเส้นเลือดขอด
- กรรมพันธุ์ – หากพ่อแม่หรือญาติพี่น้องมีประวัติเป็นเส้นเลือดขอด ความเสี่ยงก็จะสูงขึ้น
- การยืนนาน / นั่งนาน – อาชีพที่ต้องอยู่ในท่าเดิมนาน ๆ เช่น พยาบาล ครู พนักงานขาย หรือพนักงานออฟฟิศ
- น้ำหนักเกิน – ความดันจากน้ำหนักตัวจะไปกดหลอดเลือดขา
- การตั้งครรภ์ – ฮอร์โมนและน้ำหนักที่เพิ่มขึ้นส่งผลต่อแรงดันในหลอดเลือด
- อายุที่มากขึ้น – ลิ้นหลอดเลือดเสื่อมตามวัย
- ขาดการออกกำลังกาย – กล้ามเนื้อขาไม่ทำงาน ส่งผลให้เลือดไหลกลับหัวใจได้ยาก
อาการที่ควรสังเกตสำหรับผู้ที่เป็นเส้นเลือดขอด
เส้นเลือดขอดมีหลายระดับ ตั้งแต่ระยะเริ่มต้นไปจนถึงระยะรุนแรง
- ระยะเริ่มต้น: เห็นเป็นเส้นเลือดฝอยคล้ายใยแมงมุมใต้ผิวหนัง
- ระยะปานกลาง: เส้นเลือดเริ่มนูนขึ้น รู้สึกขาหนัก ตึง หรือปวดเมื่อย โดยเฉพาะหลังยืนนาน
- ระยะรุนแรง: เส้นเลือดโป่งชัด บวม ปวด ผิวหนังเปลี่ยนสีคล้ำ หรืออาจเกิดแผลเรื้อรัง
หากเริ่มมีอาการเหล่านี้ ควรดูแลตั้งแต่เนิ่น ๆ เพื่อป้องกันไม่ให้อาการลุกลาม
วิธีรักษาและดูแลเส้นเลือดขอด
ปัจจุบันมีหลายแนวทางในการรักษา ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของอาการ
การดูแลผู้ที่เป็นเส้นเลือดขอดเบื้องต้น
- ใส่ถุงน่องเส้นเลือดขอด (Compression Stockings)
เป็นวิธีที่ปลอดภัยและใช้กันแพร่หลาย เพราะช่วยเพิ่มแรงดันภายนอกให้หลอดเลือดขา
ส่งเสริมให้เลือดไหลกลับหัวใจได้ดีขึ้น ลดอาการบวม ปวด และป้องกันการขยายตัวของหลอดเลือด - ปรับพฤติกรรมประจำวัน เช่น ยกขาสูงระหว่างพัก หลีกเลี่ยงการยืนนาน
- ออกกำลังกายเบา ๆ เช่น เดิน ปั่นจักรยาน ว่ายน้ำ เพื่อกระตุ้นการไหลเวียนโลหิต
การรักษาทางการแพทย์
- ฉีดยาเพื่อทำให้เส้นเลือดตีบ (Sclerotherapy)
- เลเซอร์ปิดหลอดเลือด (Endovenous Laser)
- การผ่าตัด สำหรับเส้นเลือดขอดขนาดใหญ่หรือมีภาวะแทรกซ้อน
แม้จะมีเทคโนโลยีหลากหลาย แต่การดูแลด้วยถุงน่องทางการแพทย์ยังคงเป็น “วิธีพื้นฐานที่ได้ผลจริง”
โดยเฉพาะในผู้ที่เริ่มมีอาการหรือจำเป็นต้องยืนนานในแต่ละวัน
กลไกการทำงานของ “ถุงน่องป้องกันเส้นเลือดขอด”
หลายคนอาจคิดว่าถุงน่องแค่ช่วยรัดขา แต่จริง ๆ แล้ว
ถุงน่องเส้นเลือดขอดออกแบบตามหลักการแพทย์ให้มีแรงบีบ “ไล่ระดับ (Graduated Compression)”
คือแรงบีบจะมากที่สุดบริเวณข้อเท้า แล้วค่อย ๆ ลดลงเมื่อขึ้นมาบริเวณน่องและต้นขา
กลไกนี้ช่วยให้เลือดในหลอดเลือดดำ “ไหลกลับหัวใจได้ดีขึ้น” ลดแรงดันเลือดคั่ง
พร้อมทั้งช่วยบรรเทาอาการบวม ปวด และลดความเสี่ยงการเกิดลิ่มเลือด
วิธีเลือก ถุงน่องเส้นเลือดขอด
วิธีการเลือกถุงน่องเส้นเลือดขอด จะพิจารณาจาก 3 ส่วนหลักๆ คือ
1. เลือกจากแรงบีบรัด : ถุงน่องเส้นเลือดขอด ถูกออกแบบมาให้มีการบีบรัด 3 ระดับ (Class) ให้เลือกใช้ตามระยะการเกิดเส้นเลือดขอดอย่างเหมาะสม ซึ่งแรงบีบรัดของถุงน่องเส้นเลือดขอด มีส่วนสำคัญมากที่ช่วยให้กล้ามเนื้อบริเวณที่ถูกรัด มีความกระชับ บีบตัว แก้ได้ตรงจุด ส่งผลให้ลิ้นหลอดเลือดดำทำงานได้ดีขึ้น เพิ่มการไหลเวียนของเลือดได้ดีขึ้น ป้องกันการเกิดเส้นเลือดฝอยอักเสบซึ่งเป็นสาเหตุของเส้นเลือดขอด
- ระดับที่ 1 มีแรงบีบรัดน้อยที่สุด ความดันจะอยู่ที่ 18-21 มิลลิเมตรปรอท เหมาะสำหรับป้องกันการเกิดเส้นเลือดขอด หรือคนที่เป็น เส้นเลือดฝอยที่ขา ซึ่งมีไม่เยอะมากนัก
- แรงบีบรัดปานกลาง เป็นระดับที่ 2 เหมาะกับคนที่เป็นเส้นเลือดขอดโป่งพองระดับปานกลาง หรือเห็นเส้นเลือดปูดอย่างชัดเจน เริ่มมีอาการคันหรือเจ็บปวด บวม ความดันจะอยู่ที่ 23-32 มิลลิเมตรปรอท
- ระดับที่ 3 แรงบีบรัดมากที่สุด เหมาะกับคนที่เป็นเส้นเลือดขอดโป่งพองระยะรุนแรง ใส่เพื่อบรรเทาอาการเจ็บปวด ความดันจะอยู่ที่ 30-40 มิลลิเมตรปรอท
2. เลือกจากบริเวณที่เกิดเส้นเลือดขอด : ส่วนใหญ่การเกิดเส้นเลือดขอด จะพบมากบริเวณขา ต้นขา กลางต้นขา น่อง ขาพับ ข้อเท้า ฯลฯ ถุงน่องเส้นเลือดขอด เลยถูกออกแบบมา 4 แบบหลักๆ ด้วยกัน คือ
- รัดตั้งแต่ข้อเท้า-ใต้หัวเข่า
- รัดตั้งแต่ข้อเท้า-กลางต้นขา
- รัดตั้งแต่ข้อเท้า-ต้นขา
- ถุงน่องเส้นเลือดขอดแบบเต็มตัว จากข้อเท้าถึงเอว
3. เลือกขนาดให้เหมาะสมตามสรีระร่างกายผู้สวมใส่ : ถุงน่องเส้นเลือดขอด มีหลายขนาด ตั้งแต่ S M L XL XXL XXXL และในปัจจุบันถุงน่องถูกออกแบบมาให้สามารถใส่ในชีวิตประจำวัน ได้ฟิลลิ่งเหมือนการใส่ถุงน่องแฟชั่นทั่วไป มีสีที่เหมือนสีผิว ใส่ได้ทั้งผู้ชาย และผู้หญิง
เคล็ดลับดูแลขาให้ห่างไกลจากเส้นเลือดขอด
- ออกกำลังกายเบา ๆ ทุกวัน เช่น เดิน ยืดน่อง หรือยกปลายเท้าขึ้นลง
- ยกขาสูงระหว่างพักหรือก่อนนอน
- หลีกเลี่ยงการใส่รองเท้าส้นสูงนาน ๆ
- ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์
- หลีกเลี่ยงการนั่งไขว่ห้างเป็นเวลานาน
- ใส่ถุงน่องป้องกันเส้นเลือดขอดอย่างสม่ำเสมอ
เส้นเลือดขอดอาจดูเหมือนเรื่องเล็ก แต่หากปล่อยไว้นานอาจลุกลามและสร้างความไม่สบายได้ในระยะยาว การดูแลตั้งแต่เริ่มต้นด้วยการปรับพฤติกรรมและใส่ ถุงน่องทางการแพทย์ที่มีแรงบีบเหมาะสม จะช่วยให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น บรรเทาอาการ และป้องกันการเกิดเส้นเลือดขอดได้จริงเพราะ “สุขภาพขาที่ดี” คือรากฐานของการใช้ชีวิตที่คล่องตัวและมั่นใจในทุกวัน
FAQ – คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับ “เส้นเลือดขอด”
1) เส้นเลือดขอดคืออะไร
เส้นเลือดขอด คือภาวะที่หลอดเลือดดำบริเวณขาโป่งพองหรือบิดงอ เนื่องจากลิ้นหลอดเลือดเสื่อม ทำให้เลือดไหลย้อนกลับและคั่งอยู่ในเส้นเลือด จนเกิดการโป่งพองหรือเห็นเป็นเส้นนูนใต้ผิวหนัง
2) สาเหตุหลัก ๆ ที่ทำให้เกิดเส้นเลือดขอดคืออะไร
- กรรมพันธุ์
- ยืนหรือเดินนาน
- น้ำหนักเกิน
- การตั้งครรภ์
- อายุที่มากขึ้น
- ขาดการออกกำลังกาย
- นั่งไขว่ห้างบ่อย ๆ
3) เส้นเลือดขอดอันตรายไหม
ส่วนใหญ่ไม่อันตรายแต่สร้างความไม่สบาย เช่น ปวด บวม ขาหนัก หากปล่อยไว้เป็นเวลานานอาจเสี่ยงต่อแผลเรื้อรัง ผิวหนังคล้ำ หรือลิ่มเลือดอุดตันได้ จึงควรดูแลตั้งแต่เริ่มมีอาการ
4) ใครมีโอกาสเป็นเส้นเลือดขอดมากที่สุด
คนที่ต้องยืนหรือเดินทั้งวัน เช่น พนักงานขาย ครู พยาบาล
รวมถึงผู้ที่ตั้งครรภ์ ผู้สูงอายุ และคนที่มีน้ำหนักตัวมาก ก็มีความเสี่ยงมากขึ้นเช่นกัน
5) วิธีป้องกันเส้นเลือดขอดทำอย่างไร
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
- หลีกเลี่ยงการยืนนาน
- ยกขาสูงระหว่างพัก
- ควบคุมน้ำหนัก
- ใส่ถุงน่องป้องกันเส้นเลือดขอด เพื่อช่วยไหลเวียนเลือดได้ดีขึ้น
6) ถุงน่องเส้นเลือดขอดทำงานอย่างไร
ถุงน่องชนิดนี้ใช้หลัก “แรงบีบไล่ระดับ (Graduated Compression)”
แรงบีบจะมากที่สุดที่ข้อเท้าและค่อย ๆ ลดลงขึ้นไปด้านบน ช่วยให้เลือดไหลกลับหัวใจได้ดี ลดอาการบวม ตึง ปวด และชะลอการลุกลามของเส้นเลือดขอด
7) ถุงน่องเส้นเลือดขอดควรเลือกระดับแรงบีบแบบไหน
- ระดับ 1 (18–21 mmHg): เหมาะกับการป้องกัน หรือผู้ที่เพิ่งเริ่มเป็น มีเส้นเลือดฝอยเล็กน้อย
- ระดับ 2 (23–32 mmHg): เหมาะกับผู้ที่เป็นเส้นเลือดขอดชัดเจน เส้นนูน ปวด บวม ต้องการแรงบีบมากขึ้น
8) ใส่ถุงน่องเส้นเลือดขอดทุกวันได้ไหม
ได้ โดยเฉพาะวันที่ต้องยืนหรือเดินนาน ๆ การใส่อย่างสม่ำเสมอจะช่วยให้การไหลเวียนเลือดดีขึ้น ลดอาการบวม และลดความเสี่ยงการเกิดเส้นเลือดขอดใหม่
9) เส้นเลือดขอดหายขาดได้หรือไม่
ในบางรายอาจไม่สามารถหายขาด 100% แต่สามารถควบคุมอาการได้ดีมาก
ด้วยการออกกำลังกาย การดูแลน้ำหนัก การปรับพฤติกรรม และการใช้ถุงน่องเส้นเลือดขอดเพื่อลดแรงดันในหลอดเลือด ทำให้อาการดีขึ้นและไม่ลุกลาม
10) ต้องใส่ถุงน่องเส้นเลือดขอดนานแค่ไหนถึงจะเห็นผล
โดยทั่วไปควรใส่สม่ำเสมอทุกวันในช่วงที่ต้องยืนนาน เดินเยอะ หรือมีอาการขาบวม มักใช้เวลาหลายสัปดาห์จึงจะเริ่มเห็นการเปลี่ยนแปลง เช่น ขาบวมน้อยลง รู้สึกสบายขามากขึ้น ทั้งนี้อาจแตกต่างกันตามอาการของแต่ละคน
11) เราควรเลือกซื้อถุงน่องเส้นเลือดขอดอย่างไรดี
- เลือกจาก ระดับแรงบีบที่เหมาะกับอาการ (Class 1 สำหรับเริ่มเป็น, Class 2 เส้นเลือดขอดชัดเจน เส้นนูน ปวด บวม)
- เนื้อผ้าต้อง ยืดหยุ่น กระชับ ระบายอากาศดี
- มีมาตรฐานทางการแพทย์
- ผลิตจากโรงงานที่ได้มาตราฐาน
